Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza jest jednym z rodzajów oświadczeń składanych przez osoby powołane do dziedziczenia. Zgodnie z art. 1015 §1 Kodeksu cywilnego, spadkobierca w ciągu 6 miesięcy powinien ustosunkować się do powziętej wiadomości o powołaniu do dziedziczenia i przyjąć bądź odrzucić spadek.
Po nowelizacji z 2015 roku w przypadku biernej postawy spadkobiercy przyjmuje się domniemanie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Biorąc pod uwagę fakt, że pozostawiony spadek nie zawsze wiąże się tylko ze zgromadzonym majątkiem, ale może także oznaczać długi pozostawione przez osobę zmarłą, wyżej wspomniane zmiany w prawie spadkowym należy ocenić jako korzystne dla osób, które w określonym terminie nie złożą oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku.
Powyżej zaprezentowany sposób przyjęcia spadku oznacza, że odpowiedzialność spadkobiercy za długi spadkowe zostaje ograniczona kwotowo, czyli do wysokości wartości stanu czynnego spadku. „Stan czynny spadku” to wartość należących do majątku spadkowego aktywów. Przykładowo, jeżeli wartość stanu czynnego spadku będzie wynosić 300 tys. zł, a dziedziczony dług będzie opiewał na wysokość 500 tys. zł, to wierzyciel będzie mógł domagać się zapłaty jedynie 300 tys. zł czyli kwoty określającej wysokość stanu czynnego spadku.
Jeżeli spadkobierca przyjął spadek z tzw. dobrodziejstwem inwentarza, który jest obciążony długami i chce skorzystać z dobrodziejstwa ograniczonej odpowiedzialności za dług konieczne jest dokonanie spisu lub wykazu inwentarza. Są to dokumenty, których celem jest ustalenie wartości poszczególnych składników spadku oraz co ważne, określenie górnej granicy odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe. Spis inwentarza jest sporządzany przez komornika na podstawie wydanego postanowienia o sporządzenie takiego dokumentu przez sąd spadku (sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy). Komornik może także sporządzić taki dokument na wniosek zgłoszony bezpośrednio przez osobę do tego uprawnioną. Warto pamiętać, że musi być to komornik, który byłby właściwy do wykonania postanowienia sądu spadku o sporządzeniu spisu inwentarza.
Natomiast wykaz inwentarza może sporządzić sam spadkobierca. Wykaz powinien zostać złożony przed notariuszem i wtedy przyjmuje formę protokołu notarialnego lub w sądzie poprzez złożenie odpowiednio wypełnionego formularzu urzędowego, którego wzór jest dostępny na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.
